klik om de afbeelding te vergroten

Mo(nu)mentje:

VAN ’T HAANTJE NAAR ‘T ZWAANTJE (Altrade 2018)

Mo(nu)mentje van:

Henk Rullmann & Anton de Wildt

Dit mo(nu)mentje komt uit:

DAALSEWEG 19, ’T HAANTJE Een authentiek bruin café dat vorig jaar zijn 60 jarig bestaan vierde. Maar als café is het al meer dan 100 jaar oud. Het is een echt familiebedrijf. An en Piet Puijn kochten het in 1957. Toen heette het nog Café Carnegie. En voorheen was het ook bekend als Café Van Pelt. In de loop van de tijd namen de zonen Piet en Joop Puijn, samen met echtgenote Sjaantje, de zaak over van An en Piet. En inmiddels is de derde generatie, ook Piet, in hun voetsporen getreden. ‘t Haantje wordt ook wel de “oudste woonkamer” van Nijmegen genoemd. De weg er naar toe ruikt vanzelf en … oh ja, het is verboden uit de fles te drinken. VONCKSTRAAT, VAN LYNDENSTRAAT EN SINGENDONCKSTRAAT, STICHTING VOLKSBELANG In 1895 bouwde deze woningbouwvereniging 117 arbeidershuizen in deze straten in de wijk Altrade. ‘Verbetering van de huisvesting van de arbeidende klasse en van verdere minvermogenden’, dat was het doel van Stichting Volksbelang. En zo stond het eind 19e eeuw dus ook in de statuten De woningbouwvereniging was een initiatief van huisarts Van der Sijp. Hij stond bekend als een sociaal bewogen mens. Arme mensen kregen bij hem een gratis behandeling. Recent zijn deze woningen allemaal opgeknapt. Of beter gezegd: vervangen door nieuwe. Want alleen de voorgevels bleven tijdens die renovatie staan. RADIOCENTRALE HALVERWEGE DE VAN GENTSTRAAT Hier stond vroeger een fabriekje voor machinale houtbewerking. In 1933 is het van functie veranderd en verbouwd tot de Nijmeegse Radio Centrale. De architecten ontwierpen een nieuw woonhuis en rechts daarvan een moderne trapgevel die de oude fabriek aan het oog onttrok. Tezamen vormde dit een fraai, witgepleisterd gebouw in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid. De radiocentrale gaf via een kabel (draadomroep!) de uitzendingen van Hilversum I en II door aan de abonnees. Toen iedereen zelf een toestel in huis had, verloor de centrale zijn functie en raakte het gebouw in verval. In 1992 is het exterieur zoveel mogelijk in oude staat hersteld. De smeedijzeren gevelversiering herinnert nog aan de Radio Centrale. DAVINO IJSFABRIEK Links van de Radio Centrale, waar nu een nieuw appartementencomplex staat, stond heel vroeger een gloeilampenfabriekje dat in 1929 verbouwd werd tot de Nijmeegse Consumptie-IJsfabriek DAVINO. Dit staat voor "De Aangenaamste Versnapering In Nijmegen en Omstreken", een naam die verdacht veel leek op de toen al langer bestaande Amsterdamse IJsfabriek DAVIA: "De Aangenaamste Versnapering in Amsterdam". Menige Nijmeegse senior zal zich de wafelijsjes, de chocoladeijsjes (Alaska's), de ijskarretjes en ijsventers van DAVINO herinneren. Het was kwalitatief prima ijs. Eind jaren '60 is de ijsproductie in Nijmegen gestopt en in 1968 verplaatst naar Wilp. MELKERIJ LENT Rechts van de Radiocentrale lag op de hoek met de Athlonestraat vanaf de twintiger jaren tot ca 1980 de zuivelfabriek "Melkerij Lent". Eerder al zat op deze plek de zuivelfabriek "Gelria". Melkerij Lent met directeur Wildenbeest (uit Lent afkomstig) zat op het Kelfkensbosch, maar groeide uit z'n jasje. Uiteindelijk werd Gelria overgenomen en verhuisde Melkerij Lent naar de Van Gentstraat. De naam van de fabriek is 'vereeuwigd' in de op deze plek verrezen nieuwbouw. Ouderen zullen zich nog de dagelijkse optocht van tientallen melkbezorgers herinneren die met volle karretjes en wagentjes elke morgen de fabriek verlieten om hun melkwijk te bedienen. Lekker, lekkerder, Lent. LOSSE GRAFSTENEN JULIANAPARK In het Julianapark liggen tussen de struiken twee verdwaalde grafstenen. Maar 'verdwaald' is niet het goede woord. Want wat wij sinds 1926 het Julianapark noemen was eertijds één grote begraafplaats met een Protestants, een Joods en een Katholiek gedeelte. Toen de begraafplaats door stadsuitbreiding steeds dichter bij de bewoonde wereld kwam te liggen is deze gesloten. Omdat nieuwe begraafplaatsen werden ingericht, raakte deze zelfs in verval. Circa 1925 werd daarom besloten het noordelijke deel en het zuidelijk deel te ruimen. Alleen het protestantse middendeel bleef bestaan. De eigenaren van graven werden opgespoord en in de gelegenheid gesteld op stadskosten herbegrafenissen te laten verrichten. Wanneer van dit aanbod geen gebruik werd gemaakt, bleef de steen in het park liggen. Vandaar deze twee stenen. WALDECK PYRMONTSINGEL 77, VOORMALIGE LOGE SINT LODEWIJK De Loge is vernoemd naar Ludwig Frederik van Saksen-Hildburghausen. Hij is grondlegger en eerste voorzittend meester. Vanwege zijn positie zag hij zijn naam liever niet genoemd. Vrijmetselaars waren immers vrijdenkers die hun eigen inzichten aanhielden en daardoor als bedreigend werden beschouwd. De openbare aandacht moest worden afgeleid van het feit dat deze loge zijn naam droeg. Vandaar dat het predicaat 'Sint' werd toegevoegd. Tot 1899 stond het gebouw van de Loge aan de Muchterstraat. In 1899 is dit gebouw speciaal voor de Loge gebouwd en dat is aan veel uiterlijke kenmerken te zien. Tot 1990 huisde men op dit adres, van 1990-2007 in de Remonstrantse kerk aan de Prof. Regoutstraat en nu in de Fortstraat. De Nijmeegse Loge is de 3e in rangorde in Nederland. Amsterdam en Den Haag gingen de Nijmeegse Loge voor. SCHOOLGEBOUW VIERDAAGSEPLEIN Na een vurig pleidooi van de inspecteur voor het Middelbaar Onderwijs heeft het stadsbestuur eind 1919 besloten tot de oprichting van een Hogere Burgerschool alleen voor meisjes. De bestaande HBS liet wel meisjes toe, maar was ingericht op jongensonderwijs. De inspecteur wees onder meer op het verschil in ontwikkeling van meisjes en jongens met name in de puberteit. Gevolg van dit besluit was de opening in september 1922 van dit imponerende modern ingerichte schoolgebouw aan het Julianaplein waarin talrijke meisjes tot 1968 – het jaar van de Mammoetwet - de HBS- en MMS-opleiding hebben gevolgd. Na 1968 vestigde zich hier de Stedelijke Scholengemeenschap die in 1987 plaats maakte voor de Modevakschool. Nu centrum voor welzijn OPUS. WALDECK PYRMONSINGEL 69, VOORMALIGE DOOPSGEZINDE KERK De voorganger van dit godshuis stond van 1727-1944 in het oude stadscentrum: aan de Arminiaanse Plaats, voor WO II een doodlopende zijstraat van de Platenmakersstraat. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het verwoest. Met schadegelden kon begin jaren vijftig dit pand voor de Doopsgezinde gemeente in een hoek van het Julianapark gebouwd worden. Architect is Oswald, die het bouwt in de stijl van de Delftse School. Vanwege teruglopend kerkbezoek verkoopt de Doopsgezinde gemeente het pand in 1989 aan een particulier, die er een praktijk voor fysiotherapie start. En die functie heeft het nog steeds. WALDECK PYRMONSINGEL 14-16, VOORMALIGE BIJBANK VAN LENING Gebouwd in 1912 in verband met de uitvoering van de Pandhuiswet. Kosten circa 18.000 gulden. Uitgebreid in 1915. Het was een bijkantoor van de Hoofdbank van Lening aan de Pijkestraat, toen nog Pikkengas genoemd. Mensen konden er (onder)panden belenen. In 1922 spreekt de gemeenteraad over opheffing, maar dat leidt tot verzet. In 1932 is het dan toch zover. Men moet voortaan naar het hoofdkantoor aan de Pijkestraat. De bijbank verandert in een bijkantoor van het Burgerlijk Armbestuur, afdeling Crisiswerkeloosheid. Logisch, we zitten in de crisisjaren. De dienstwoning wordt verhuurd aan A.G. van Haren, de laatste beheerder van dit bijkantoor. LUTHERSE KERK Gebouwd in 1898 door architect Derk Semmelink, aanvankelijk in gebruik als evangelisatieruimte. In 1924 verhuisde de Lutherse Gemeente van de oude kerk in de Grotestraat naar dit kerkgebouw. Vijf jaar later (1929) kreeg de kerk pas z'n huidige toren, die voldoende ruimte bood voor de luidklokken uit het oude kerkgebouw. Ook de kansel en het orgel – het oudste van Nijmegen – verhuisden naar het nieuwe kerkgebouw. De zwaan bovenop de torenspits is een bekend symbool binnen de Lutherse Gemeenten. Het herinnert aan de dood op de brandstapel van de kritische prediker Johannes Hus (= gans) die een eeuw vóór Luther gezegd zou hebben: "Gij (RK kerk) zult nu een gans (Hus) braden, maar over honderd jaar zult gij een zwaan (Luther) horen zingen, die gij zult moeten verdragen".